Basel’ek avhewa​

Heft argumanên xurt ji bo Basel-a avhewa ku heya sala 2030-an bi sifir berdana gaza serayê.

Kiryar li şûna bêjeyan

Konseya Mezin a Baselê rewşa awarte ya avhewa îlan kir, lê bi zor çalakiyek çalak pêk nehat. Bi inîsyatîfa dada Avhewa, em bang dikin ku li dijî germbûna cîhanê tedbîrên bibandor, berbiçav û civakî yên qebûlkirî werin girtin. Zû – herêmî, lê ji bo hemî cîhanê.

Em Parîs'in

Bi Peymana Avhewa ya Parîsê ya 2015-an, Swîsreyê destnîşan kir, ku heke gengaz be germahiya navînî di bin 1,5 pileyî de bimîne. Lêbelê, ya ku ji bo kêmkirina gazên serayê heta nuha biryar an plankirî ye, ew bi tu awayî têr nake. Em bêtir hewce ne.

Zêde zûbûnî

Ger em wusa bidomînin, me dê budçeya gazên serayê yên ku hîna jî destûr tê dayîn were xerckirin da ku di dawiya vê dehsalê de sînorê 1.5 pileyî derbas nekin.
Wê hingê em neçar in ku ji rojek hemî derdanan rawestînin, û ew ne gengaz e. Tenê leza zêdetir alîkarî dike!

Basel pêşve diçe

Bajar gelek gazên serayê derdixin, lê di heman demê de derfeta wan heye ku zû û bi bandor gazên serayê kêm bikin. Em dibînin ku Basel wekî beşek ji tevgera cîhanî û neteweyî ya bajaran e ku rê li ber digire û ya mimkûn nîşan dide. Mîna gelek bajarên din, Basel jî di rê de ye – digel Adelaide, Oslo, Kopenhag û bajaren yên din.

Hevgirtina bi cîhanê re

Qeyrana avhewa me zehf dikişîne, lê ew li welatên Başûr, Afrîka, Asya û Amerîkaya Latîn hêj bêtir li mirovan dixe. Weke bajarekî nûjen, serfiraz û torgilî ya global, Basel ji bo ku mirovên li başûrê cîhanî ji encamên herî xirab ên germbûna global xilas bibin erka xwe pêk tîne. Ji ber ku em ji dewlemendiya xwe berpirsiyar in, ku ev jî li ser bingeha dehsalan karanîna neft, komir û gazê ye.

Bajarek nû

Em bajarekî cûda, avhewa dixwazin. Bajarekî çavkaniyên enerjiyê yên nûveger, ku mirov li ser piyan e, bi bisîklet an bi veguhastina giştî, an jî bi wesayîtên elektirîkê yên bi bandor. Em dixwazin Basel’ek bi keskahî û gelek dar hebe; ku havînê bajarê ku pir germ bûye, sar bibe. Bajarekî hevdîtinan, cûrbecûr, rengîn û hêjayî jiyînê.

Ne meş e - lê hêja ye

Kantona Basel-Stadt a avhewa-bêalî hewildanên her kesî hewce dike: ya dewlet, aborî, civakê. Ew ê bihayê hêzan bide. Lê ezmûna li bajarên din, ên ku bar kirine nîşan dide ku – ew hêja ye. Ji bo îro, lê berî her tiştî ji bo pêşeroj. Ji dilsoziya bi nifşên pêşerojê re, ku em hemî dixwazin ji wan re cîhanek livdar, adil bihêlin.

Text of the Initiative

Di înîsiyatîfê de tam çi heye?

Disclaimer: This is an unofficial tranlsation and only the German version was legally accepted by the cantonal offices.

Armanca destpêşxeriyê ew e ku destûra bingehîn a kantonê ya Basel-Stadt bi vî rengî sererast bike:

§15 (Rêbernameyên çalakiya dewletê) di paragrafa 2 de wekî jêrîn tête zêdekirin​:

Heye: Ew [dewlet] ber bi parastina hîmên xwezayî yên jiyanê û ber bi pêşkeftina domdar ve ku hewcedariyên nifşa heyî peyda dike dixebite, lê di heman demê de hewcedariyên ekolojîk, aborî û civakî yên nifşên pêşerojê û kapasîteya wan xeter nake awayê xweya jiyanê hilbijêrin.

Pêvek: Li gorî kapasîteya xwe, ew dibe alîkar ku germbûna gloverî li gorî asta pêş-pîşesaziyê ji 1.5 pileyî derbas nebe.

new: §16a Climate Justice

1 Di naskirina qeyrana avhewa de wekî gefek li ser mirov, ekosîstem, aborî û bihevre jiyanek aştiyane, û her weha wekî derfetek ji nûjeniya civakî re, dewlet ji bo parastina avhewayê û parastina wê ji bandorên germbûna global tedbîrên bi bandor digire.

2 Di çarçova karînên wan de, hikûmet û parlamento piştrast dikin ku li kantona Basel-Stadt gazên serayê di sala 2030-an de li hemî sektoran dakeve sifirê.

3 Ji bo vê armancê, dewlet rêyên kêmkirina girêdanê yên ji bo gazên serayê diyar dike û li gorî rêgeza paysê qirêjker û dadmendiya avhewa ya tevgerdar tevdigere.

4 Wekî beşek veberhênanên wî di sazî û pargîdaniyan de, ew dixebite ku hemî çalakiyên wan, hebûnên darayî û îdarî jî, bi armancên navborî re hev bikin.

5 Ew mercên çarçoveyê yên hewce di asta federal de diparêze.